Yer Altı Maden İşletmelerinde Arama Kurtarma ve TTK
Tahlisiye (Kurtarma) İstasyonu
İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığına bağlı Merkez Tahlisiye İstasyonu Alman Drager firması ile işbirliği ile 1938 yılında kurulmuştur. 65 yıldır başta TTK olmak üzere ülkemiz madenciliğine hizmet verilmektedir.
Kurumumuzun, kurtarma, ocak yangını, göçük açma, enkaza girme, gazla mücadele konularındaki uzmanlığı sebebiyle, Ülke sathındaki birçok kamu ve özel maden işletmelerine tahlisiye ve ilk yardım eğitimi ile ayrıca olağan üstü durumlarda kurtarma hizmeti vermektedir. Ülkemizde 12 ilde faaliyet gösteren toplam 16 maden işletmesi ile gelen talepler doğrultusunda Üniversite öğrencilerine de kurtarma ve iş güvenliği konularında eğitim verilmektedir.
Ayrıca ;
- Havza genelindeki 5 tahlisiye istasyonunda bulunan 102 adet W70 ile BG 4 tahlisiye cihalarının periyodik bakımları.
- Maden işletmelerinde, kullanılan yer altı gaz ölçüm ve gaz izleme cihazlarının tamir bakım ve kalibrasyonu
- Havza genelinde görev yapan 525 tahlisiyecinin 6 ayda bir tekamül kurslarını ve yeni tahlisiyeci olacakların haftalık tahlisiye kurslarını yıllık ders programı çerçevesinde vererek yetiştirmek,
- Havza genelinde bulunan yer altı sıhhiye ve kurtarma odalarının periyodik denetimleri ile yangın bekleme barajlarının denetimleri,
- Yeraltı acil durum kaçış planlarının tanziminin sağlanması ve denetimleri,
- Yangın nedeniyle kapanan panoların, ölümlü veya yaralı kazalanmaların ilgili Bakanlıklara telgraf-fax la bildirilmesi ile yangınlı pano açma izni için gerekli gaz analizlerinin yapılarak değerlendirilmesi,
- Grizu ve/veya kömür tozu infilakı, gaz ve/veya kömür degajı yangın, sel, su baskını vb. gibi büyük çaplı olağan üstü olaylarda tahlisiye cihazlı olarak müdahale etmek, ekiplerin hazırlanmasını sağlamak, kaza raporu tanzim etmek ve görev verildiğinde bilirkişi olarak çalışmalarda bulunmak,
- Normal periyodik ocak denetimleri çerçevesinde, çalışan üretim birimlerini denetlemek,
- Her yıl periyodik düzenlenen, 4-10 Mayıs İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Haftası ile, Kdz. Ereğli Zonguldak festivallerinde stand açarak halkı ve kamuoyunu bilgilendirmek.
TTK Merkez Tahlisiye İstasyonunda tüm havzanın ihtiyacı olan her türlü patlayıcı ve parlayıcı kalibre gaz tüpleri, tüm yer altı iş güvenliği ekipmanlarının yedek malzemeler ile özellikle depremden sonra oluşan acil durum ekipmanları bulunmaktadır.
Merkez tahlisiye istasyonu başta TTK olmak üzere tüm Türkiye’de ehliyet verme yetkisine sahip bir merkezdir. Bünyesinde 4 katlı özel suni ocak dershane, tüp dolum tesisleri, cihaz bakım laboratuvarı, nöbet odası, cihaz odası, ambar, alkali patron sarf odası, teknik eleman odaları bulunmaktadır. Teçhizat parkındaki ekipman ile Kurum ve Ülke genelinde olası acil durumlarda ilk yardım istenecek uzman bir birimdir.
TTK Kurtarma ve Tahlisiyeci
Geçmişten geleceğe bir köprü görevi gören TTK Kurtarma 1938 yılından günümüze kadar Türkiye genelinde 10.000’in üzerinde kurtarıcı yetiştirerek erişilmesi güç bir rekorun sahibi olmuştur. tahlisiyecilik için ;teknoloji, cesaret ve fiziki güç gerek şart olmakla beraber, gerek ve yeter şart için; disiplin, bilgi, tecrübe, motivasyon, ekip çalışması ve insani değerlerin birlikte yoğrulması gerekmektedir.
Tahlisiyeciliğin Tanımı ve Amacı
Yeraltı maden işletmelerinde, ocak atmosferinin yoğun olarak zehirli ve boğucu gazlar ihtiva ettiği, yüksek sıcaklık ve tehlikeli durumların bulunduğu ortamlara, can ve malzemeyi kurtarmak için görevlendirilmiş ve çeşitli madencilik sanatlarından seçilmiş özel olarak eğitilmiş kişilerdir.
Yasal Zorunluluk
Maden ve Taş Ocakları ile Açık İşletmelerde, İşçi Sağlığı ve İş güvenliği tedbirlerinin alınması hakkındaki tüzüğün 333 ve bu tüzüğe istinaden iş yerlerinde denetim ve gözetim işlemlerinde uygulanacak yönergenin III. Bölüm 41. ve 42. maddelerine göre; yeraltında çalışan işçilerin; 10 kişiden az olmamak üzere en az %3’ü gerekiğinde tahlisiye işinde görevlendirilmek üzere önceden eğitilir.
Kurtarıcı Olabilecek Kişiler
En az 2 yıl yer altı işletmesinde çalışan, 20 yaşını doldurmuş, 40 yaşını geçmemiş, sıhhi heyet raporu almış kişiler arasından soğukkanlılığı, tahammül kabiliyeti ve genel bilgileri göz önüne alınarak ocak idaresi tarafından seçilir. TTK Beden Gücü Yönetmenliğinde yer alan “tahlisiyeci” kriterlerinden bazıları şunlardır.
- Solunum ve dolaşım organları sağlam,
- Kan basıncı normal,
- Sinir ve akıl hastalığı bulunmayan olmayan,
- Alkol ve toksin alışkanlığı bulunmayan,
- Zührevi ve deri hastalığı olmayan,
- Kulak zarı sağlam ve duyma noksanlığı olmayan
- Görme kusuru olmayan,
- Protez dişli olmayan.
Kurtarıcı adayları seçilirken ve tahlisiye ekipleri oluşturulurken nezaretçi tamirci, kazmacı, domuz damcı, marangoz, betoncu, ajöstör, elektrikçi, sağlık ekibi vb. tahlisiye işlerinde faydalı olabilecek çeşitli sanatlarda işçilerin bulunmasına dikkat edilir.
Tahlisiye Ekiplerinin Olaylara Müdahelesi ve Tahlisiye Planı
Kaza ihbarı alan kurtarıcılar, en kısa zamanda tahlisiye istasyonuna gelerek ekipleri oluştururlar ve tahlisiye çalışmalarında kullanılacak malzeme, techizat ve bunların yedeklerinin 2 katı fazlasını alarak görev yerine giderek, tahlisiye planına göre geçici tahlisiye istasyonunu kurarlar. Geçici istasyonda olayın gelişimine göre, bir veya birkaç tahlisiye ekibi hazır bulundurulur. Tahlisiye ekibi üyeleri çalışmaya başlamadan önce işin türü ve kapsamı ile uyulması kurallar hakkında bilgilendirilir.
Tahlisiye Planı ; tahlisiye planı çalışmasına katılan kurtarıcıların görev alanları ve sorumlulukları önceden hazırlanan “Tahlisiye Planı” içinde belirtilmiştir.
- Kurtarma işinde çalışacak kişilere haber verilmesi
- Geçici idarecinin alacağı tedbirler
- Kurtarma faaliyetlerine katılan diğer şahısların görevleri
- Tahlisiye ile ilgili talimatlar bu plana eklenir. Plan en az 6 ayda bir incelenir ve gerekiyorsa yeniden düzenlenir.
Afetlerde Arama-Kurtarma ve TTK
TTK Yeraltı Maden işletmeciliğinin 150 yılı aşkın üretim tecrübesi bulunmaktadır. TTK’nın tarihinde yaşadığı büyük madencilik kazaları ile bu kazalardan elde ettiği acı tecrübeler vardır. TTK yetiştirdiği 10.000 üzerindeki kurtarıcıları ile başta yeraltı maden işletmeleri olmak üzere acil durum ekiplerini eğitmekte ve bu ekiplerin kullanacağı ekipmanların periyodik bakım, kalibre ve testlerini yapmaktadır.
Zonguldak Taşkömürü havzasının jeolojik yapısı işletmecilik yönünden büyük zorluklar teşkil etmekte ve tam mekanize üretime imkan vermemektedir. Kömür damarları meyillerinin 0-90 derece arasında değişmesi, üretimin derin kotlarda, kendiliğinden yanmaya müsait ve gazlı damarlarda yer yer denizaltı üretim metodları ile mümkün olması TTK Yeraltı Maden İşletmelerindeki mühendis, tekniker, nezaretçi ve işçilerinin doğal olarak büyük bir tecrübeye sahip olmasını sağlamıştır.
Havza madencilik tarihinde karşılaşılan göçük, infilak, gaz ve kömür degajları ile açık alevli ve kendiliğinden yanmaya müsait gazlı damarlar gibi olumsuz koşullarda can ve malzemeyi kurtarmak amacıyla verilen kurtarma çalışmaları, doğal acil durumlarda da üstün bir başarı sağlamaktadır. Yeraltı maden işletmeciliğinde kullanılan göçük ve enkaz altında gerçekleştirilen kurtarma çalışmalarında büyük önem taşımaktadır.
17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 depremlerinde görev alan binlerce TTK maden işçisi, göçük ve enkaza, yeraltı kömür madenciliğinde kullanılan özel tahkimat metodları ile girmiştir. Bu çalışmalar esnasında bir tek kişinin dahi burnu kanatılmadan başarılı kurtarma çalışmalarında bulunulmuştur. Maden işçileri ferdi kurtarıcıları, madenci lambaları ve bitmek bilmeyen enerjisi ile her türlü hava koşulunda gece-gündüz ayrımı olmaksızın 24 saat kurtarma çalışmalarında görev alabilmektedir. Göçükte ilerleme ve enkaz açma konularında doğal olarak yetişmiş bu ekiplerin, hafif, orta ve ağır, acil durum kurtarma ekipmanları ile eğitilerek kurtarma faaliyetlerinde çok daha üstün konuma gelmişlerdir.
Kurtarma çalışmalarında bireysel aktivitelerle değil ancak ekip çalışması ile başarılı olunabilir. Takım halinde çalışma, kurtarma çalışmlarında başarıyı getirir. Yeraltı maden işletmelerinde kurtarma çalışmaları en az 3 en çok 6 kişiden oluşan tahsiliye ekipleri ile yapılmaktadır. Ekiplerin muhtelif iş tecrübesinden oluşan kişilerden seçilmesi (domuz damcı, kazmacı, sıhhiye, ajastör vb) her 6 ayda bir 1 günlük (8 saat) tekamül kursu ile tatbiki eğitim yapması, ekiplerin birbirlerini tanıması ve ekip ruhunun yakalanması bakımından büyük önem arz etmektedir. Kurtarma ekibinin her bir üyesinin kendi konusunda uzman olması hem kurtarma ekibinin can güvenliği, hem de felaketzedenin kurtarılması bakımından maksimum avantaj sağlayacaktır. 6 kişilik bir kurtarma ekibinde, 1 ekip şefi (müh. veya tekniker), 1 ilk yardım uzmanı, 2 tahkimat (domuz damcı), 2 göçük açma uzmanı (kazmacı) bulunması, kurtarma çalışmlarında maksimum avantaj sağlayacaktır.
Depremler ve TTK
Kurumumuz bünyesinde oluşturulan Doğal Acil durumlarda görev alacak ekipler, konunun uzmanı birimler tarafından standart; kurtarma, tahkimat yapma, enkaza girme, gazlı ortamlarda çalışma, kurtarma esnasında kullanılacak ekipmanlar ile ilk yardım konusunda eğitime alınmış, ehliyetli, en az yılda bir kez tekamül kursundan geçirilmiş kişilerden oluşmaktadır.
17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 depremlerinden sonra TTK 40’ı teknik eleman olmak üzere 400 kişilik Acil Durum Ekipleri kurmak ve olası acil durumlar için bu ekipleri özel ekipmanlarla eğitmek üzere Acil Durum Ekipmanları satın almıştır.
Göçük açma, enkaza girme, enkaz içinde ilerleme ve tahkimat yapma ile gazlı ortamlarda emniyet tedbirleri alma ve çalışma, konularında uzman olan TTK kurtarma ekipleri, özellikle maden kazalarında (göçük altında kalma, infilak, yangın, elektrik çarpması, şok, kırık, kanamalar, solunum durması, vb) karşılaşılan kazazedelere uygulanan ilk yardım metodları ile konusunda uzmanlaşmıştır.
Bu kapsamda bugüne kadar TTK’nın almış olduğu acil durum kurtarma ekipmanları şunlardır;
- Hidrolik güç ünitesi …………………………5 takım
- K-Kesme takımı ……………………………..5 takım
- Delici-Kırıcı ……………………………………5 takım
- Motopomp …………………………………….5 takım
- Hava yastıkları ……………………………….5 takım
- Jeneratör ………………………………………5 takım
- İklim çadırı ……………………………………10 takım
- Haberleşme seti (telsiz) ……………………25 adet
- Kurtarma aracı ……………………………….Ford Ranger (3+1 personel taşıyıcılı)
TTK, 10 kişiden oluşan ekiplerden meydana gelen 400 kişilik Acil Kurtarma Ekipleri hazırlayacak ve bu ekipleri özel koşullara karşı eğiterek gerekli teçhizatlarla donatacaktır. Bu ekipler teknik, lojistik ve sağlık ekiplerince desteklenecektir.